�?Việt Nam, nhằm cải thiện tình trạng sức khỏe bà m�? tr�?em và giảm khoảng cách giữa các vùng miền, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu s�? vùng sâu, vùng xa, ngày 14/10/2021, Th�?tướng Chính ph�?đã có Quyết định s�?1719/QĐ-TTg v�?phê duyệt Chương trình Mục tiêu Quốc gia phát triển kinh t�?xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu s�?và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I t�?năm 2021-2025. B�?Y t�?và các địa phương đang tích cực triển khai các hoạt động chuyên môn của Chương trình như: cung cấp các gói dịch v�?làm m�?an toàn, dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời, tăng cường các hoạt động truyền thông, tư vấn trực tiếp.
Với ph�?n�?trong tuổi sinh đ�? muốn làm m�?an toàn phải hiểu biết v�?những gì cần làm trước, trong khi mang thai và sau khi sinh. Sau đây là nội dung thực hành làm m�?an toàn theo Hướng dẫn Quốc gia Việt Nam v�?các dịch v�?chăm sóc sức khỏe sinh sản, B�?Y t�?
Trước khi mang thai
Trước khi mang thai các bà m�?cần phải chuẩn b�?v�?tâm lý, tài chính và chuẩn b�?sức khỏe của c�?hai v�?chồng. 6 tháng trước khi mang thai cần điều chỉnh ch�?đ�?ăn đ�?không quá gầy hay quá béo. Bà m�?và người chồng cần ngừng hoặc b�?thuốc lá, rượu và các chất kích thích vì những chất này ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng cũng như làm tăng nguy cơ sảy thai, thai chết lưu, sinh non, d�?tật cho thai nhi.
3 tháng trước khi mang thai, cần đi tiêm phòng một s�?bệnh như cúm, rubella vì nếu mắc những bệnh này trong 3 tháng đầu của thai k�?có nguy cơ gây d�?tật cho thai nhi cao. Nên ngừng các biện pháp tránh thai như: thuốc tránh thai, mà thay bằng phương pháp khác như bao cao su.
2 tháng trước khi mang thai, bà m�?và mọi người trong gia đình nên tẩy giun cùng một lúc đ�?tránh lây chéo. 1 tháng trước khi mang thai, uống viên sắt và acid folic đ�?tránh b�?d�?tật ống thần kinh cho thai nhi và uống cho đến khi sau sinh 1 tháng.
V�?chồng nên đi kiểm tra sức khỏe toàn diện: Xét nghiệm công thức máu, hóa sinh máu, xét nghiệm nước tiểu, siêu âm �?bụng, điện tâm đ�? xét nghiệm một s�?bệnh lây truyền qua máu như Viêm gan B, HIV, một s�?bệnh lây truyền qua đường tình dục thường gặp: HIV, Chlamydia, Lậu , Giang mai.
Trong thời k�?mang thai
Thực t�? sức khỏe của người ph�?n�?trong giai đoạn mang thai có ảnh hưởng sâu sắc đến s�?phát triển của thai nhi và của em bé trong giai đoạn sơ sinh. Vì vậy, khi nghi ng�?có thai người m�?cần đến khám lần đầu tại Trạm Y t�?xã, th�?trấn đ�?được quản lý thai nghén và hướng dẫn cách chăm sóc sức khỏe cho m�?và thai nhi trong suốt thai k�?
Chăm sóc trong thời gian mang thai: Chăm sóc bà m�?mang thai có vai trò quan trọng vì liên quan trực tiếp tới việc giảm t�?l�?t�?vong và bệnh tật cho c�?m�?và con. Chăm sóc trước sinh bao gồm khám thai định k�?và nhận diện thai k�?nguy cơ cao; Ch�?đ�?dinh dưỡng; Ch�?đ�?lao động và ngh�?ngơi.
Ph�?n�?mang thai cần tiêm phòng đầy đ�?theo hướng dẫn của cán b�?y t�?đ�?phòng bệnh uốn ván cho c�?con và m�? Vắc xin phòng uốn ván không có hại cho m�?và thai nhi. Người chồng và gia đình nhắc nh�? giúp đ�?người ph�?n�?mang thai đ�?được tiêm đầy đ�?các lần tiêm phòng uốn ván: Lần 1 tiêm sớm khi phát hiện có thai. Lần 2 tiêm sau lần đầu 1 tháng và ít nhất trước khi sinh 1 tháng. Nếu trước khi mang thai đã tiêm đ�?2 mũi vắc xin uốn ván hoặc vắc xin có thành phần uốn ván thì ch�?cần tiêm 1 mũi trong lần mang thai này.
Ph�?n�?mang thai và gia đình cần chuẩn b�?k�?càng cho cuộc đ�?(d�?kiến nơi sinh, chuẩn b�?th�?bảo hiểm y t�? giấy t�?tùy thân, S�?theo dõi sức khỏe bà m�?- tr�?em hoặc S�?khám thai, tiền, phương tiện vận chuyển, người h�?tr�? đ�?dùng cho m�?và cho bé). Ph�?n�?mang thai gần đến ngày sinh không nên đi xa đ�?có th�?kịp thời đến cơ s�?y t�?sinh con.
Ph�?n�?mang thai không làm việc nặng, không tiếp xúc với chất độc hại và ít nhất 4 tuần trước khi sinh ch�?làm việc nh�?nhàng. Ph�?n�?mang thai cần gi�?v�?sinh cá nhân sạch s�?hàng ngày, đặc biệt là vùng sinh dục và vú, mặc quần áo rộng rãi.
Hãy đưa ngay ph�?n�?mang thai đến cơ s�?y t�?khi thấy có bất k�?dấu hiệu nguy hiểm nào đ�?được cứu chữa kịp thời.
Người chồng và gia đình cần quan tâm chăm sóc ph�?n�?mang thai đ�?đảm bảo sức khỏe của bà m�?và s�?phát triển của thai nhi.
Khám thai tối thiểu 4 lần
Ph�?n�?mang thai cần khám thai định k�?ít nhất 4 lần (lần 1 vào 3 tháng đầu, lần 2 vào 3 tháng giữa, lần 3 và lần 4 vào 3 tháng cuối của thời k�?thai nghén) đ�?được theo dõi sức kho�?và tư vấn. Khám thai không phải ch�?là siêu âm. Ngoài khám thai định k�? bà m�?cần đi khám ngay bất c�?khi nào thấy có dấu hiệu bất thường. Việc khám thường xuyên s�?giúp phát hiện những bất thường xảy ra trong thời k�?mang thai góp phần hạn ch�?những tai biến sản khoa, đồng thời hướng dẫn cho sản ph�?những vấn đ�?liên quan đến tình trạng thai sản của h�?
Nhận diện thai nghén nguy cơ cao: Những thai nghén có kèm một hay nhiều yếu t�?ảnh hưởng đến sức khỏe của c�?m�?và con trong quá trình thai nghén, trong và sau đ�?thì được gọi là thai nghén có nguy cơ cao. Những thai ph�?này cần được theo dõi và quản lý chặt ch�?cần thì chuyển tuyến trên đ�?được x�?lý kịp thời, tránh biến chứng. Các nguy cơ bao gồm nguy cơ t�?phía m�?và nguy cơ do thai nghén.
Nguy cơ t�?phía m�? M�?quá nh�?bé, bất thường v�?khung chậu và các bệnh nội khoa như tim mạch, tăng HA, bệnh phổi, bệnh thận và các bệnh v�?ph�?khoa, sản khoa (đ�?con so khi m�?lớn tuổi >35 tuổi và m�?quá tr�?<18).
Nguy cơ do thai nghén: như tiền sản giật, nhau tiền đạo, ra máu âm đạo, ối v�?non, ối v�?sớm, thai to, đa thai, ngôi bất thường.
Ch�?đ�?dinh dưỡng
Đ�?làm m�?an toàn, ph�?n�?mang thai cần ăn đầy đ�?và cân đối các nhóm thực phẩm (chất bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất), cần ăn tăng bữa và mỗi bữa ăn nhiều hơn đ�?m�?khỏe, con khỏe. Không hút thuốc lá, thuốc lào, không uống rượu bia, nước trà đặc và cà phê.
Ph�?n�?mang thai uống 1 viên sắt - axít folic hoặc viên đa vi chất đều đặn mỗi ngày trong suốt thời gian mang thai cho đến hết 1 tháng sau sinh đ�?phòng chống thiếu máu do thiếu sắt và phòng d�?tật �?thai nhi. Ph�?n�?mang thai cần tiêm phòng uốn ván đầy đ�?theo hướng dẫn của cán b�?y t�?
Trong quá trình mang thai ch�?nên làm việc nh�?nhàng, không nên làm việc nặng nhọc, nguy hiểm, không tiếp xúc với những yếu t�?độc hại, duy trì ch�?đ�?sinh hoạt thoải mái, lành mạnh, tránh căng thẳng, mệt mỏi và ng�?ít nhất 8h mỗi ngày, chú trọng đến giấc ng�?trưa. Nên ngh�?việc trước sinh một tháng. Việc này là cần thiết đ�?đảm bảo cung cấp được dinh dưỡng và trao đổi chất đầy đ�?nhất cho thai trước sinh.
Chăm sóc bà m�?sau sinh
Việc chăm sóc sau sinh cũng đóng vai trò rất quan trọng, đây là giai đoạn chăm sóc nhằm giúp cơ th�?sản ph�?phục hồi sức khỏe tr�?lại. Do đó, cần theo dõi sản dịch ra quá nhiều hay quá ít, thường thì sau khi s�?nhau sản dịch ra nhiều và giảm dần và s�?hết sau 3 tuần.
Cần lưu ý những hiện tượng nguy hiểm sau sinh: Ngất, bất tỉnh, ra nhiều máu đ�?tươi kèm máu cục, đau bụng d�?dội, sản dịch hôi, vết m�?sưng đau r�?máu, có phân nước tiểu chảy ra t�?âm đạo, người mệt mỏi da xanh tái�?cần đi khám hoặc báo ngay cho bác s�?biết.
Ngay sau sinh, cần cho tr�?bú m�?càng sớm càng tốt bởi phương pháp nuôi con bằng sữa m�?không ch�?tốt cho sản ph�?mà còn tốt cho c�?em bé, cho tr�?bú m�?vừa giúp cơ th�?m�?nhanh chóng bình phục vừa giúp tr�?có sức đ�?kháng tốt.
Ch�?đ�?v�?sinh cá nhân
Sau khi sinh có th�?tắm gội bình thường bằng nước ấm �?nơi kín gió. Không nên ngâm mình. Gi�?v�?sinh tốt vùng tầng sinh môn. Đi đứng nh�?nhàng.
Với những người có vết m�?hoặc phải qua th�?thuật cắt tầng sinh môn, thì phải thường xuyên v�?sinh lau khô đ�?tránh nhiễm trùng.
Ch�?đ�?dinh dưỡng
Đối với ch�?đ�?dinh dưỡng, không ăn uống kiêng khem mà cần ngh�?ngơi đầy đ�? ăn nhiều rau xanh, hoa qu�? thực phẩm giàu protein như thịt, pho mát, thực phẩm dạng bột, tăng cường thực phẩm giàu chất xơ đ�?chống táo bón, uống nhiều nước đ�?tăng lượng sữa cần hạn ch�?dùng các đ�?kích thích như trà, cà phê, rượu bia�?br /> Đ�?giảm t�?l�?tr�?sơ sinh t�?vong, ngành Y t�?đang tích cực triển khai nhiều giải pháp can thiệp. Đó là chăm sóc bà m�?trước khi sinh (như theo dõi quản lý thai, khám thai định k�?ít nhất 4 lần�?; áp dụng biện pháp kangaroo với tr�?nh�?cân, non tháng, giúp phần lớn tr�?đ�?non, nh�?cân tăng sức đ�?kháng; tăng cường chăm sóc sức kho�?bà m�? tr�?em trong và sau khi sinh thường và sau m�?đ�? cho tr�?bú m�?ngay gi�?đầu sau sinh và kéo dài ít nhất 24 tháng; giáo dục dinh dưỡng, tập huấn đào tạo chăm sóc dinh dưỡng 1000 ngày đầu đời.
Tuần l�?Làm m�?an toàn năm 2024 với ch�?đ�?“Khám thai, sinh đ�?tại cơ s�?y t�?đ�?an toàn cho m�? mạnh kho�?cho con�?diễn ra t�?ngày 01 - 07/10/2024 nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng, đồng thời vận động các cầp chính quyền đoàn th�?t�?trung ương đến địa phương quan tâm, chi đạo thực hiện các hoạt động chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng cho bà m�?và tr�?sơ sinh, tr�?nh�? Tăng cường kh�?năng tiếp cận của đồng bào dân tộc thiểu s�?đối với các dịch v�?chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng cho bà m�? tr�?em góp phần giảm s�?khác biệt v�?các ch�?tiêu sức khỏe, dinh dưỡng, t�?vong m�? t�?vong tr�?em giữa các vùng miền, hướng tới đạt được các mục tiêu phát triển bền vững vào năm 2030.
Trong “Tuần l�?Làm m�?an toàn�?s�?tập trung giới thiệu, quảng bá rộng rãi hơn v�?lợi ích của, việc tiếp cận sớm các dịch v�?chăm sóc sức khỏe bà m�?và tr�?em như: khám thai định k�? quản lý thai nghén và giới thiệu chi tiết các cơ s�?cung cấp các dịch v�?d�?phòng, chăm sóc sức khỏe bà m�?và tr�?em sẵn có tại địa phương, đơn v�? bao gồm c�?các dịch v�?chuyển tiếp, chuyển tuyến... Đồng thời tăng cường các hoạt động cung cấp dịch v�?v�?Làm m�?an toàn (chăm sóc trước, trong và sau sinh cho bà m�?và tr�?sơ sinh), đặc biệt là cho những người d�?tổn thương, người có hành vi nguy cơ cao, người dân sống �?vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu s�?
Theo đó, trong "Tuần l�?Làm m�?an toàn", mỗi Trạm Y t�?xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu s�?và miền núi t�?chức được ít nhất một hoạt động truyền thông v�?Làm m�?an toàn; Cung cấp thông tin v�?Làm m�?an toàn cho: 100% ph�?n�?mang thai và ph�?n�?sau sinh có mặt tại địa phương; Ít nhất 30% s�?ph�?n�?trong đ�?tuổi sinh đ�?của xã; Ít nhất 30% s�?gia đình, đặc biệt là người chồng của ph�?n�?mang thai và sau sinh đang làm ăn, sinh sống tại xã.
Làm m�?an toàn - Sức khỏe cho m�? tương lai cho bé, làm m�?an toàn là quyền và lợi ích của ph�?n�? Gia đình và cộng đồng cần h�?tr�?đ�?tạo môi trường an toàn cho bà m�?và tr�?sơ sinh.